Staat van de Sector Geothermie: Ook aardwarmte moet veilig gewonnen worden
“Geothermie is een duurzame vorm van energie, maar ook aardwarmte moet veilig gewonnen worden voor mens en milieu”, dat concludeert Harry van der Meijden, Inspecteur-generaal van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in de Staat van de sector Geothermie. Veel risico’s bij het boren naar geothermie zijn vergelijkbaar met die in de olie- en gassector. Daar zou de geothermiesector van kunnen leren. Maar de relatief jonge en nog kleine en kleinschalige sector heeft moeite om de benodigde deskundigheid en ervaring te mobiliseren, toe te passen en te borgen voor volgende projecten. De sector heeft een zwakke veiligheidscultuur, de veiligheid- en milieurisico’s worden in het algemeen onvoldoende herkend en beheerst; en wet- en regelgeving worden niet goed genoeg nageleefd.
Veiligheid en kosten
Het valt SodM op dat het duurzaamheidslabel van geothermie projecten breed wordt uitgedragen. Maar een veilige winning van geothermie is wel een voorwaarde voor succes. De sector heeft ook forse financiële uitdagingen om geothermie succesvol en veilig te ontwikkelen en toe te passen. Dit leidt tot een grote focus op kosten. Gebruik van materialen van mindere kwaliteit en onvoldoende deskundig personeel kunnen de oorzaak zijn van incidenten. Er lijkt weinig oog te zijn voor financiële reserves voor het opvangen van tegenvallers. Dat geldt ook voor de toekomstige ontmanteling van installaties. SodM adviseert dan ook strenge eisen te stellen aan deskundigheid, materiaal keuze, projectmanagement en financiële zekerheden en om de Mijnbouwwet daarop aan te passen. Van der Meijden: “De sector geothermie is in Nederland nu zo’n tien jaar actief; nu is de tijd aangebroken om als sector volwassen te worden.”
Waar wel, waar niet
De toezichthouder vindt het ook van groot belang dat, vanuit het perspectief van veiligheid en milieu, een explicieter gebiedsgericht beleid wordt geformuleerd over waar wel en waar geen geothermie activiteiten ontwikkeld mogen worden. SodM adviseert terughoudendheid in gebieden waar aardbevingen voorkomen als gevolg van gaswinning of op locaties die gelegen zijn dicht bij actieve breuken in de diepe ondergrond.
Van der Meijden: “We moeten bijvoorbeeld kritisch kijken naar geothermie in gebieden met een verhoogde kans op natuurlijke aardbevingen zoals in oostelijk Brabant en Noord Limburg. Maar ook in Groningen met aardbevingen als gevolg van gaswinning. Daar kan daarnaast een aansprakelijkheidsdilemma ontstaan als gaswinning en geothermie in hetzelfde gebied voorkomen, aldus de Inspecteur-generaal.
Ambities
De huidige geothermisten zijn vooral ondernemers in de tuinbouw die doorgaans geen ervaring hebben met en kennis van mijnbouwactiviteiten, -risico’s en –wetgeving. Er zijn zeker ondernemers die zich inzetten om geothermie veilig te ontwikkelen. Ook brancheorganisatie DAGO timmert aan de weg en levert goede bijdragen. Echter, gezien de hoge ambities op het gebied van geothermie van Rijksoverheid, lagere overheden en private partijen en de noodzaak veel grotere stappen te zetten op gebied van veiligheid en milieu, vindt SodM het belangrijk op dit moment met haar Staat van de Sector Geothermie naar buiten te komen. Harry van der Meijden: “De analyses en aanbevelingen van de toezichthouder kunnen politiek, overheden en samenleving helpen bij hun besluitvorming rondom een veilige ontwikkeling van geothermie in Nederland.”.