SodM jaarverslag 2016: ‘Duurzame energie brengt naast kansen ook risico’s met zich mee.’
Duurzame energie brengt risico’s met zich mee voor de veiligheid van mens en milieu. Hiervoor waarschuwt Staatstoezicht op de Mijnen, de toezichthouder op de energiewinning, bij de publicatie van haar jaarverslag over 2016. “Duurzame energie kan aantrekkelijk zijn maar heeft ook zijn risico’s en die moeten duidelijk zijn voor de samenleving. Daarom houden wij scherp toezicht op zowel de fossiele energie als duurzame alternatieven. Veiligheid van mens en milieu staat voor ons centraal”, aldus Inspecteur-generaal Harry van der Meijden.
Uit het jaarverslag blijkt verder dat SodM zich in 2016 vooral heeft beziggehouden met de aardbevingen in Groningen en het advies om de gaswinning door de NAM verder terug te brengen; de lekkages rondom de zoutwinning en het daaruit voortvloeiende verscherpte toezicht op Akzo Nobel Salt BV, en de risico’s van geothermie in het algemeen en het verscherpte toezicht op een aantal geothermie vergunninghouders in het bijzonder.
Animatie Geothermie Bij Staatstoezicht op de Mijnen zien we toe op veilige energiewinning voor mens en milieu. Hier is geothermie, ook wel aardwarmte, er één van. Een methode om energie te winnen: waarbij je warm zoutwater uit een dieper gelegen aardlaag omhoog pompt. Boven de grond brengt een warmtewisselaar de warmte onder andere naar kassen en huizen. Het afgekoelde water pomp je terug in de grond. Dit warmt daar vanzelf weer op. Hernieuwbare energie dus. Geothermie is duurzaam - maar het moet wel veilig gebeuren. Net als voor olie en gas moet je diep in de ondergrond boren; bij ultradiepe geothermie wel meer dan 4 kilometer diep. Veel risico’s van het boren zijn vergelijkbaar. Daarbij is de sector nog jong en onervaren; En kan boren zónder de juiste techniek of kennis gevaarlijk uitpakken. In uitzonderlijke gevallen kan ook geothermie aardbevingen veroorzaken. Veilige geothermie vereist een forse investering: in aanleg, onderhoud én het verwijderen van de installatie. Alléén met een goede kijk op de risico’s, de juiste techniek, kennis en financiering kan geothermie een duurzaam én veilig alternatief zijn. Meer weten? Kijk op www.sodm.nl/geothermie
Veilig gebruik van de ondergrond
Nederland bevindt zich in een overgangsfase waarbij nog geruime tijd gebruik gemaakt zal worden van fossiele brandstoffen. “Maar ook na de energietransitie zal de ondergrond nog intensief benut worden, denk bijvoorbeeld aan aardwarmte, opslag van stoffen maar ook voor drinkwater”, zo meent Van der Meijden. Dit moet veilig gebeuren. Een verbetering van het mijnbouwklimaat en daarmee samenhangende sentimenten zouden daarbij een belangrijke rol kunnen vervullen. Dat vraagt om nieuwe initiatieven en een gepast gevoel van urgentie van overheid en sector. SodM denkt hierbij onder andere aan een heldere visie op het gebruik van de ondergrond, aan bundeling van kennis en deskundigheid, aan een integrale benadering van risico’s en aan effectieve governance. Deze dienen er mede voor te zorgen dat de ondergrond zo veilig mogelijk gebruikt wordt en dat eventuele zorgen en gevoelens van onzekerheid bij samenleving, bestuurders en politiek zo veel mogelijk worden weggenomen.
Ook duurzame alternatieven moeten veilig zijn
Parallel aan de geleidelijk verminderende rol van fossiele energie is er toenemende belangstelling voor duurzame alternatieven. SodM vindt dat ook deze duurzame activiteiten op een dusdanige wijze verricht moeten worden dat ze veilig zijn voor samenleving en milieu. Voor de geothermiesector is dit nu onvoldoende het geval. Deskundigheid, veiligheidsbesef, nalevingsgedrag en onderkenning van risico’s en de adequate beheersing daarvan moeten structureel verbeterd worden om geambieerde schaalvergroting en met name ook ultradiepe geothermie verantwoord en veilig te kunnen realiseren.
Veiligheid wind op zee
Over de zich sterk ontwikkelende sector windenergie op zee vraagt SodM zich af, in hoeverre kostendalingen, die zich manifesteerden tijdens recente aanbestedingen van windmolenparken, uiteindelijk veiligheidsrisico’s kunnen vormen. Denk hierbij onder andere aan materiaalkeuze, fundering, constructie, operaties en onderhoud. SodM heeft een toezichtrol bij windmolenparken op zee. Naar de mening van SodM moeten veiligheidsrisico’s beter gedefinieerd en geborgd worden. Ook zal met gepaste urgentie geëvalueerd moeten worden in hoeverre toezichtstaken en wet- en regelgeving adequaat zijn voor deze sector.
Achterstanden winningsplannen
De achterstanden bij de verwerking van winningsplannen, met name voor gaswinning en geothermie, kunnen leiden tot rechtsonzekerheid bij vergunninghouders en tot handhavingsdilemma’s bij de toezichthouder. Daarnaast veroorzaakt het onzekerheid en onrust bij omwonenden en betrokken gemeentes.