Geothermie

Niet meer aan de slag zonder winningsplan

Op één bedrijf na beschikte geen van de geothermiebedrijven over een ingestemd winningsplan. Er waren wel afspraken gemaakt voor een veilige winning van aardwarmte. Voor SodM was het ontbreken van winningsplannen en de instemming daarop ongewenst. In 2019 is samen met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een proces in gang gezet voor het indienen van winningsplannen voor alle geothermiebedrijven en om daar instemming op te krijgen. Alle winningsplannen zijn inmiddels bij het ministerie van EZK ingediend. SodM adviseert het ministerie na de beoordeling van de plannen op aspecten veiligheid en milieu. Dit betekent ook dat nieuwe winningen niet meer mogen zonder instemming op een winningsplan.

Integriteit meerdere geothermieputten niet op orde

Ervaringen laten zien dat bij meerdere zogenoemde ‘eerste generatie’ geothermieputten de wanddikte door corrosie snel afneemt. Hierdoor is de putwand zo dun geworden dat er lekkages zijn ontstaan. Corrosie ontstaat vanwege het zoute water dat uit de diepe ondergrond wordt opgepompt. De put haalt dan niet de verwachte levensduur. Het gevolg van lekkages kan zijn dat zout water uit de verbuizing stroomt. Het milieu kan door het zoute water worden aangetast en ook de zoetgrondwatervoorraad kan verzilten. Om goed inzicht in deze problematiek te krijgen, is onderzoek uitgevoerd naar de wanddikte van de putten en is het ‘Well Integrity Management System’ ge-audit. Bij 13 actieve geothermiebedrijven zijn in totaal 38 putten geïnspecteerd. In totaal bleken drie putten lek te zijn, deze zijn ingesloten. Bij acht putten bleken reparaties nodig te zijn, en drie andere putten bleken niet meer aan de minimaal toegestane wanddikte te voldoen gebaseerd op de sterkte van casing, deze putten worden snel gerepareerd.

De afname van de wanddikte treedt vooral op nabij de pomp in de put waar de aardwarmte wordt opgepompt. Als gevolg hiervan is er veel onderhoud uitgevoerd door de geothermiebedrijven, meer dan redelijkerwijs kon worden verwacht. SodM heeft alle bedrijven aangeschreven om lekkages te voorkomen of de gevolgen ervan te beperken. Ook zijn de bedrijven erop gewezen zelf tijdig inspecties te doen en waar nodig onderhoud of herstelwerkzaamheden uit te voeren.

Toezichtsarrangement Geothermie in ontwikkeling

SodM heeft een Toezichtsarrangement Geothermie opgesteld. Daarin wordt beschreven hoe en wanneer SodM inspecties uitvoert en sanctioneert. Het arrangement beslaat de hele levenscyclus van een geothermieput: van ontwerp tot het veilig achterlaten als de put wordt ontmanteld. SodM heeft op basis van risico’s voor mens, milieu en mijnbouw de toezichtmomenten bepaald en de onderwerpen die worden geïnspecteerd. In 2019 heeft SodM dit arrangement in de praktijk getest en in 2020 zal het worden gepubliceerd.

Emissieregistraties op orde

SodM heeft in 2019 de emissieregistratie bij alle operators geïnspecteerd. Bij veel geothermieprojecten wordt er naast warm water ook gas mee-geproduceerd. Dit gas wordt of door de operator gebruikt, of in sommige gevallen afgefakkeld. De emissieregistraties zijn op orde.

Niet afvoeren afvalwater

SodM heeft in 2019 een last onder dwangsom opgelegd bij geothermiebedrijf Californië Lipzig Gielen omdat afvalwater en verontreinigd slib, opgeslagen sinds 2016, niet op een correcte manier is afgevoerd. Het bedrijf overtreedt daarbij het Besluit algemene regels milieu mijnbouw. Bij het testen van de putten ontstond het afvalwater en het verontreinigd slib dat zeer zout is en vervuild met diverse metalen. De tijdelijke opslag vindt plaats in een bassin in afwachting van afvoer naar een bevoegd verwerker. Het afvalwater is schadelijk voor onder meer het oppervlaktewater en de grondwaterlagen en moet niet langer dan strikt noodzakelijk worden opgeslagen in een tijdelijke voorziening. Omdat het afvoeren van het afvalwater te lang op zich liet wachten, heeft SodM handhavend opgetreden.

Risico’s ultradiepe geothermie

Er is in 2019 een onderzoek gestart naar de risico’s van ultradiepe geothermie (KEM-06). Dit onderzoek heeft vertraging opgelopen en zal in 2020 worden afgerond.

Corrosie voorkomen

In 2019 is SodM een onderzoek gestart naar het gebruik van hulpstoffen voor de mijnbouw om corrosie van putten te voorkomen en voor de naleving van de REACH-wetgeving, dus de Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperkingen van Chemicaliën. De resultaten van dit onderzoek publiceert SodM in 2020.

Industriestandaard voor putontwerp geothermie

Zoals eerder genoemd, zijn er integriteitsproblemen bij de putten. Voor bestaande putten is het tijdig uitvoeren van inspecties en onderhoud nodig. Voor nieuwe putten is de oplossing het zodanig aanpassen van het putontwerp dat lekkage wordt voorkomen en de beoogde levensduur van de putten wordt gehaald. Zo blijft het risico op mogelijke verzilting van zoet grond- en drinkwater zo laag mogelijk. De industrie heeft in 2019 het initiatief genomen om een standaard op te stellen voor een aangepast putontwerp. Deze standaard moet waarborgen bieden voor de integriteitsproblematiek die zich nu voordoet. De standaard wordt eind 2020 verwacht. Tot het moment dat het nieuwe putontwerp gereed is en inhoudelijk door SodM en het ministerie van EZK in orde is bevonden, beoordeelt SodM nieuwe putontwerpen aan de hand van een aantal toetsingscriteria. Hierbij wordt rekening gehouden met de risico’s voor de omgeving waarin de putten worden gerealiseerd.

Investeren in netwerken en structurele overleggen

SodM heeft veel geïnvesteerd in het netwerk met overheden. Dat uitte zich onder meer in een gezamenlijke voorlichting van EZK, Energie Beheer Nederland, het Platform Geothermie en SodM aan gemeenten en provincies over de risico’s van geothermie. Dit loopt door in 2020. Tevens is er een structureel overleg opgezet met EZK, de branche en andere partijen.