Veelgestelde vragen over Groningen
Bij de toelichting op de schaal van Richter staat dat aardbevingen met magnitudes tot 2,9 op de schaal van Richter vrijwel nooit schade veroorzaken en aardbevingen met magnitudes tussen 3,0 en 3,9 op de schaal van Richter hooguit lichte schade, zoals wat losse dakpannen. In Groningen leiden de aardbevingen als gevolg van de gaswinning echter tot veel meer schade. Dat heeft twee oorzaken: de aardbevingen zijn ondiep en de Groningse bodem bevat veel klei en veen.
Ondiepe bevingen
Terwijl natuurlijke aardbevingen op dieptes vanaf tien kilometer plaatsvinden, zitten de gasbevingen van Groningen op een diepte van ongeveer 3 kilometer. De trillingen verliezen op hun korte weg naar het aardoppervlak dus veel minder energie dan natuurlijke bevingen.
Klei- en veengrond
Trillingen kunnen onderweg worden versterkt als de aarde gelaagd is, bijvoorbeeld als een aardbevingsgolf vanuit de zandgrond in veel slappere klei- of veenlagen terechtkomt. Dit zogeheten ‘opslingereffect’ zorgt in sommige delen van de provincie Groningen voor extra schade. Dit zorgt er ook voor dat er op relatief korte afstand een groot verschil in schade aan gebouwen kan zijn.
De jarenlange gaswinning heeft voor drukverschillen gezorgd in het Groningen-gasveld. Zo is de druk rondom de clusters in Loppersum waar de winning sinds 2018 gestopt is, relatief hoog. In het zuiden, waar tot april 2024 gas gewonnen is, is de druk lager. Deze druk is zich nu aan het vereffenen. Het aardgas stroomt van plekken met een hoge druk naar plekken met een lage druk. Ook dit proces veroorzaakt spanningen op breuken in de diepe ondergrond, die tot bevingen kunnen leiden.
Pas als de druk in het Groningen-gasveld overal gelijk is, zullen er geen gasgerelateerde aardbevingen meer zijn. Daarom gaan de aardbevingen door, ook nu de winning uit het Groningen-gasveld helemaal gestopt is. Het proces van drukvereffening zal mogelijk nog tientallen jaren duren. In de tussentijd neemt de kans op zware aardbevingen, en het totale aantal aardbevingen naar verwachting wel af.
Bij de toelichting op de schaal van Richter staat dat aardbevingen met magnitudes tot 2,9 op de schaal van Richter vrijwel nooit schade veroorzaken en aardbevingen met magnitudes tussen 3,0 en 3,9 op de schaal van Richter hooguit lichte schade, zoals wat losse dakpannen. In Groningen leiden de aardbevingen als gevolg van de gaswinning echter tot veel meer schade. Dat heeft twee oorzaken: de aardbevingen zijn ondiep en de Groningse bodem bevat veel klei en veen.
Ondiepe bevingen
Terwijl natuurlijke aardbevingen op dieptes vanaf tien kilometer plaatsvinden, zitten de gasbevingen van Groningen op een diepte van ongeveer 3 kilometer. De trillingen verliezen op hun korte weg naar het aardoppervlak dus veel minder energie dan natuurlijke bevingen.
Klei- en veengrond
Trillingen kunnen onderweg worden versterkt als de aarde gelaagd is, bijvoorbeeld als een aardbevingsgolf vanuit de zandgrond in veel slappere klei- of veenlagen terechtkomt. Dit zogeheten ‘opslingereffect’ zorgt in sommige delen van de provincie Groningen voor extra schade. Dit zorgt er ook voor dat er op relatief korte afstand een groot verschil in schade aan gebouwen kan zijn.
De inschatting van de zwaarst mogelijke bevingwordt gebruikt in de risicoberekeningen die TNO maakt van de aardgaswinning uit het Groningen-gasveld (SDRA), alsmede voor het vaststellen van de (mate van) versterking van een gebouw (NPR en typologie-aanpak). Deze inschatting wordt niet gebruikt voor de afhandeling van schade in Groningen.
Het toetsen van de zwaarst mogelijke beving in het Groningen-gasveld, was onderdeel van het onderzoek- en meetplan van de NAM. SodM ziet toe op de uitvoering ervan. Bij de toetsing is de internationale standaard gebruikt om kennis te inventariseren. Oorspronkelijk zou de herziening in 2020 plaatsvinden, maar wegens corona is deze een aantal keer uitgesteld. De NAM heeft uiteindelijk in juni 2022 een wetenschappelijke conferentie georganiseerd, met wereldwijd de beste wetenschappelijke experts op dit vakgebied, namelijk Kevin Coppersmith, Jon Ake, Hilmar Bungum, Torsten Dahm, Ian Main, Art McGarr, Ivan Wong en Bob Youngs. Dit waren overigens dezelfde experts als bij de inschatting van de zwaarst mogelijke beving in Groningen in 2016. De NAM was aanwezig om haar kennis en data van het Groningen-gasveld te delen. SodM onderschrijft de uitkomsten van de wetenschappelijke conferentie.
Op 19 april 2024 is het Groningen-gasveld definitief gesloten. Hiermee is het nog niet veilig in Groningen. Ook al is de kans heel klein, er kunnen nog steeds aardbevingen voorkomen die zwaar genoeg zijn om woningen te laten instorten. Daarom moeten er nog steeds woningen versterkt worden in het gebied.
Verhoogd risico op vervroegd overlijden
Naast het risico van wonen in een woning die nog versterkt moet worden, zijn er meer nadelige gevolgen voor de gezondheid van bewoners. Een deel van de mensen ondervindt als gevolg van de lange duur van deze situatie stress hetgeen doorwerkt naar de gezondheid. Naarmate mensen langer moeten wachten op de overheid en in onzekerheid verkeren, kan de stress en de gezondheidsschade verder oplopen. De onderzoeken van Gronings Perspectief (Rijksuniversiteit Groningen) laten zien dat de gezondheidseffecten fors zijn. Met name bij mensen met meervoudige schade. Deze mensen ervaren niet alleen een verminderde gezondheid en welzijn, ze hebben een grotere kans op burn-out en geven aan sociaal en fysiek beperkt te zijn. Volgens een voorzichtige schatting van deze onderzoekers overlijden op de langere termijn er 5 of meer mensen per jaar als gevolg van de problematiek.