Eindrapportage onderzoek naar seismisch netwerk Groningen
Het seismisch netwerk in Groningen geeft nu de juiste grondversnellingen weer. De eerder geconstateerde afwijkingen zijn voldoende gecorrigeerd. Deze afwijkingen hebben geen gevolgen gehad voor de versterking, noch voor de manier van afhandeling van de aardbevingsschade. Dat concludeert het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in haar validatie van het KNMI-netwerk in Groningen. Deze validatie heeft zo'n twee jaar geduurd, en bestaat in totaal uit ruim 20 onderzoeken.
Voor het meten van grondversnellingen heeft het KNMI twee netwerken in Groningen: het B-netwerk en het G-netwerk. In februari 2019 meldde het KNMI dat zij een afwijking geconstateerd én inmiddels gecorrigeerd had bij alle 79 meters uit het G-netwerk. Omdat deze data belangrijk zijn voor het bepalen van de omvang van de versterkingsopgave, alsmede voor het wetenschappelijk onderzoek naar het Groningen-gasveld, is SodM vervolgens een onafhankelijke validatie gestart naar het gehele seismische netwerk in Groningen.
Probleem met versnellingsmeters in kelders
Tijdens deze validatie constateerde SodM dat het KNMI de afwijkingen in de versnellingsmeters van het G-netwerk op juiste wijze heeft gecorrigeerd en dat deze afwijkingen geen effect hebben gehad op de versterking en de afhandeling van aardbevingsschade. Daarnaast ontdekte SodM afwijkingen bij metingen bij een deel van de 16 versnellingsmeters van het B-netwerk. Dit heeft SodM in juli 2019 bij haar tussentijdse rapportage over de validatie bekend gemaakt. De toezichthouder gaf toen aan dat de meting van de grondversnelling deels gedempt werd doordat deze meters in gebouwen zijn gemonteerd. Dit effect is inmiddels nader onderzocht. Uit dit onderzoek bleek dat het effect met name speelt bij 3 versnellingsmeters die zich in kelders van gebouwen bevinden. De metingen van deze 3 versnellingsmeters zijn door NAM gecorrigeerd, zodat zij kunnen worden gebruikt voor de risicoberekeningen voor de versterkingsopgave.
Geen gevolgen voor de versterkingsopgave
De metingen van het B-netwerk zijn onder andere gebruikt om in 2018 te berekenen of huizen in Groningen aan de veiligheidsnorm voldoen. Hierdoor is toentertijd het risico voor alle huizen in Groningen te laag ingeschat. Dit effect is inmiddels teniet gedaan door de steeds verder dalende gaswinning, wat het risico voor alle huizen sterk heeft verlaagd. Naar de inschatting van SodM hebben de gedempte metingen dan ook geen effect op de huidige versterkingsopgave. Voor alle huizen in de versterkingsopgave geldt onverminderd dat zij voortvarend moeten worden opgenomen en waar nodig versterkt.
Wat is het effect van de gedempte metingen op de schade-afhandeling?
Een ambtelijke werkgroep heeft het effect van de afwijking van de B-meters op de schade-afhandeling onderzocht. Deze werkgroep geeft aan dat dit geen gevolgen heeft voor de uitgangspunten in het beoordelingskader voor schade-afhandeling door het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). In 2019 is IMG gebruik gaan maken van het zogeheten ‘effectgebied’ voor het afhandelen van schades: het gebied waarbinnen het wettelijk bewijsvermoeden geldt. In het model waarmee dit effectgebied wordt vastgesteld, zijn onder andere de metingen van de B-meters gebruikt. Het model wordt op dit moment geactualiseerd en de metingen van de B-meters waar nodig gecorrigeerd. SodM adviseert IMG om, telkens als een nieuwe versie van dit model beschikbaar komt, te onderzoeken of dit gevolgen moet hebben voor de schadeafhandeling.
Rollen en verantwoordelijkheden verhelderd
Een belangrijke oorzaak voor de geconstateerde problemen, is dat er veel verschillende partijen betrokken zijn bij de aanleg, installatie en operatie van het seismisch netwerk in Groningen. Ook worden de seismische metingen door veel verschillende partijen gebruikt. Het KNMI en de NAM hebben inmiddels duidelijke afspraken gemaakt over rollen en verantwoordelijkheden. De minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft op advies van SodM samen met de minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) de rolverdeling verhelderd, duidelijk gemaakt wie de regie heeft en hoe de kwaliteit wordt geborgd. Ook heeft SodM een aantal adviezen gegeven om de kwaliteit van het seismisch netwerk in Groningen te borgen en te zorgen dat voor de versterkingsopgave en de schade-afhandeling gebruik wordt gemaakt van de gecorrigeerde data.
Achtergrondinformatie over versnellingsmeters
Versnellingsmeters meten de grondbewegingen aan de oppervlakte. Schade wordt voornamelijk bepaald door de snelheid van de beweging aan de oppervlakte. Die wordt niet alleen bepaald door de afstand tot en de magnitude van een aardbeving, maar ook door de lokale bodemgesteldheid. Zo veroorzaakt een beving van magnitude 3,0 op veengrond meer schade dan op zandgrond. Op veen wordt dan ook een hogere grondversnelling gemeten. Op dit moment staan er 95 versnellingsmeters in het seismisch netwerk van het KNMI in Groningen, waarvan 79 G0-meters en 16 B0-meters.
