SodM adviseert negatief over aardgaswinning Waddenzee
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft op verzoek van staatssecretaris Hans Vijlbrief met recente cijfers over de zeespiegelstijging de plannen voor aardgaswinning bij Ternaard beoordeeld. De aardgaswinning mag geen nadelige gevolgen voor milieu en natuur veroorzaken. Inmiddels blijkt de zeespiegel zoveel sneller te stijgen dan eerder werd aangenomen dat niet langer kan worden uitgesloten dat het unieke en kwetsbare natuurgebied van de wadden onder de zeespiegel kan verdwijnen door de voorgenomen gaswinning bij Ternaard. De onzekerheden maken dat het zogenaamde ‘hand aan de kraan’-principe onvoldoende werkt om dan nog tijdig in te kunnen grijpen. Daarom adviseert SodM negatief over het winningsplan Ternaard.
In 2019 heeft SodM ook al geadviseerd over het aangevraagde winningsplan Ternaard, met de door de NAM ingediende en doorgerekende gaswinningsplannen. Inmiddels zijn de zeespiegelscenario’s herzien en heeft de staatssecretaris SodM gevraagd te beoordelen wat de gevolgen zijn van deze nieuwe zeespiegelscenario’s voor de aangevraagde gaswinning uit het veld Ternaard.
Hand aan de kraan
Een randvoorwaarde voor winning onder de Waddenzee is het ‘hand aan de kraan’-principe. Dit betekent dat de aanvoer van sediment naar de Waddenzee in balans moet zijn met de snelheid van de bodemdaling en de zeespiegelstijging. Gebeurt dat niet, dan zullen minder wadplaten tweemaal daags droogvallen, wat ook wel ‘verdrinking’ van het wad wordt genoemd. Dit proces zou ernstige gevolgen hebben voor natuur en milieu in dit UNESCO Werelderfgoed. Indien er aanwijzingen zijn dat de sedimentaanvoer de bodemdaling en/of zeespiegelstijging niet kan bijhouden, moet de winning worden teruggebracht of stoppen.
Meegroeivermogen
Door aanslibbing met sedimenten kunnen de wadden zichzelf herstellen. Dit zelfherstellend vermogen bij Ternaard bedraagt in ieder geval zo’n zes milimeter per jaar en wordt het ‘meegroeivermogen’ genoemd. Blijft de som van zeespiegelstijging en bodemdaling beneden die zes millimeter dan kan de natuur zijn werk in dit getijdengebied blijven doen. Een dreigende overschrijding kan voorkomen worden door het ‘hand aan de kraan’-principe. Bij de advisering in 2019 op de vergunningaanvraag van de voorgenomen gaswinning bij Ternaard liet toepassing van het ‘hand aan de kraan’-principe nog ruimte voor gaswinning en de bodemdaling die daar het gevolg van is.
Vier tot tien jaar
Dat was toen. Inmiddels laten cijfers over de zeespiegelstijging zien dat het veel sneller gaat dan destijds werd voorzien. In de modellen zou nu bij het winnen van het gas bij Ternaard reeds binnen vier tot tien jaar de grens van zes milimeter per jaar worden overschreden en zou het waddengebied mogelijk onder de zeespiegel verdwijnen. De combinatie van alle onzekerheden over de bodemdaling, zoals onbekendheid met de precieze bodemgesteldheid, maakt dat voor de Ternaard gaswinning de kraan niet nauwkeurig bediend kan worden. Daarom moet uit voorzorg winning worden geweigerd, zo adviseert SodM.
Mijnbouwwet
Vergunningen voor aardgaswinning kunnen door de staatssecretaris worden verstrekt op basis van de Mijnbouwwet. De Mijnbouwwet stelt dat een aangevraagd winningsplan kan worden geweigerd “indien nadelige gevolgen voor het milieu ontstaan of indien nadelige gevolgen voor de natuur worden veroorzaakt.” De overheid heeft eerder met alle belanghebbenden afgesproken dat mijnbouw onder de waddenzee alleen kan worden toegestaan als met de ‘hand aan de kraan’ effectief kan worden voorkomen dat het meegroeivermogen overschreden wordt of dreigt te worden. Staatstoezicht op de Mijnen houdt toezicht op de veiligheid van mens en milieu en adviseert de staatssecretaris onafhankelijk over voorgenomen mijnbouwbesluiten. Een analyse van de laatste cijfers over de zeespiegelstijging laat zien dat het weigeren van de aardgaswinning bij Ternaard de enige mogelijkheid is om de nadelige gevolgen voor de Waddenzee van deze winning te voorkomen.