Veiligheid in Groningen blijft zorgelijk ondanks stoppen gaswinning
Het gaat langzaam beter met de veiligheid in Groningen. Toch blijft het urgent voor de gezondheid en het welzijn van de inwoners in het aardbevingsgebied om de versterkingsopgave zo spoedig mogelijk af te ronden. Dit blijkt uit de ‘Staat van de veiligheid van Groningen in verband met de voormalige gaswinning’ over 2024 van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Naast de voortgang van de versterking en het verloop van de bodembeweging, heeft SodM gekeken naar de ontmanteling van de gaswinningslocaties en de nazorg die nodig is vanwege de langetermijnrisico’s van de winning uit het Groningen-gasveld.
Veiligheidssituatie in het voormalige gaswinningsgebied
SodM constateert dat de veiligheid van gebouwen in het afgelopen jaar is verbeterd, mede dankzij gerealiseerde versterkingen en een afname van de kans op zwaardere aardbevingen. Tot en met 2024 heeft de NCG 5.687 woningen versterkt, en er moeten nog 10.000 tot mogelijk 11.000 woningen worden gedaan. Uit onderzoek van Gronings Perspectief (Rijksuniversiteit Groningen) blijkt dat de problematiek rondom schadeherstel en versterking een negatief effect heeft op de gezondheid en het welzijn van bewoners, met name bij degenen die herhaaldelijk schade aan hun woning hebben ondervonden. “Ik maak mij zorgen om de gezondheid en het welzijn van de mensen in Groningen. Het lange wachten sloopt mensen. Het is nu niet de tijd om achterover te leunen omdat de gaswinning gestopt is,” aldus Theodor Kockelkoren, inspecteur-generaal van het Staatstoezicht op de Mijnen.
Kans op zwaardere aardbeving kleiner
Na het stoppen van de gaswinning in het Groningen-gasveld blijft er nog enige tijd bodembeweging (bodemdaling en aardbevingen) optreden. Dit komt doordat de druk in het gasveld zich nog moet aanpassen (drukvereffening). Gelukkig neemt het aantal aardbevingen steeds verder af. Ook de kans op zwaardere bevingen is afgenomen, maar er is nog steeds een kleine kans (1%) op een beving met een magnitude van 4,0 of hoger. Dit is veel lager dan vóór 2018, toen deze kans nog 5,5% was. Doordat de bevingen in het Groningen-gasveld relatief ondiep plaatsvinden en de grond veel klei bevat, kunnen kwetsbare gebouwen geheel of gedeeltelijk instorten bij een dergelijke magnitude.
Versterkingsopgave loopt achter op schema
Oorspronkelijk was de doelstelling van het kabinet de versterkingsopgave in 2028 volledig af te ronden. SodM benadrukt dat versnelling van de versterkingsopgave noodzakelijk is. De voortgangsrapportage laat zien dat de versterkingsopgave achterloopt op schema. Het aantal opgeleverde versterkte of nieuwbouwwoningen bleef steken op 1.223 in plaats van de geplande 1.400. De NCG had bij aanvang van het jaar een nog groter aantal gepland, maar heeft die planning gedurende het jaar naar beneden bijgesteld. Op het huidige tempo duurt de versterking nog tot 2034, terwijl de NCG naar eigen zeggen in staat is om deze grotendeels in 2028 af te ronden.
Aanbevelingen
SodM doet de volgende aanbevelingen om de veiligheid in Groningen te verbeteren:
1. In het belang van de fysieke en mentale gezondheid van de mensen in Groningen moet de versterkingsopgave snel worden afgerond
• Geef NCG geen extra taken en voeg zo min mogelijk nieuwe adressen aan de versterkingsopgave toe. Zo kan NCG zich volledig richten op de adressen die al in de versterkingsopgave zitten.
• Stel duidelijke en haalbare doelen voor het aantal te versterken adressen voor de komende jaren. Als de doelen niet gehaald worden, achterhaal de oorzaken en neem maatregelen. Als maatregelen niet mogelijk zijn stel de doelen bij. Communiceer hier helder over zodat de voortgang voor bewoners beter navolgbaar wordt.
• NCG moet de kwaliteitsborging van het versterkingsproces op orde brengen. Fouten herstellen kost meer tijd dan fouten voorkomen.
2. Houd de NAM aan haar beloftes over communicatie met de omgeving
• De NAM heeft tijdens de parlementaire enquête aardgaswinning Groningen beloofd goed te luisteren naar bewoners bij het sluiten en herontwikkelen van oude gaswinningslocaties. De overheid en SodM moeten erop letten dat de NAM zich aan deze belofte houdt.
3. Regel snel de wetgeving voor de nazorg van het Groningen-gasveld
• Er moet snel duidelijkheid komen over de wet- en regelgeving voor de nazorg van het Groningen-gasveld. Dit maakt de verantwoordelijkheden voor de NAM helder en helpt bij het toezicht door SodM.
4. Zorg dat informatie over mijnbouw en versterkte gebouwen goed bewaard blijft en toegankelijk is
• De overheid moet ervoor zorgen dat mijnbouwgegevens beter worden opgeslagen en toegankelijk blijven.
• In de wet moet worden vastgelegd dat informatie over versterkte en vernieuwde gebouwen ook bij andere instanties (zoals gemeenten of het kadaster) goed toegankelijk is en blijft.
• Gemeenten in het aardbevingsgebied moeten woningeigenaren informeren over de veiligheid van hun gebouwen bij verbouwingen of nieuwbouw, zolang er nog een risico op aardbevingen is. Ook moeten zij grondeigenaren voorlichten over hun rechten omtrent de staat waarin hun grond wordt opgeleverd door de NAM.